Castro Laboreiro: Refúgio para os galegos fugidos à Guerra Civil Espanhola (1936 - 1939) - PARTE 2

Em Castro Laboreiro, a Ponte Velha

"Nos primeiros días de decembro de 1936 o tenente de infantería Fernando José Lopes destina un grupo de homes ós postos da serra e a Ribeiro de Abaixo para averiguar sobre a “capitana dos refuxiados españois” daquela poboación, a devandita Rosa Alves. Nos dous Ribeiros, de Cima e de Baixo, lugares fixos, lévase tempo

notando a presión policial. A PVDE captura a Rosa Alves “A Africana” o 26 de outubro de 1937, moi popular no val de Pereira e con familia na aldea arraiana galega de Olelas, fronte do lugar fixo da Várzea. A comunicación secular entre os dous Ribeiros e as aldeas entrimeñas de Bouzadrago e Pereira tiñan fomentado a creación de roteiros vinculados ó contrabando, empregados polos familiares dos escapados para abastecelos de comida e roupa, evitando ser controlados polos carabineiros españois ou pola garda fiscal portuguesa. En Lamas de Mouro a policía ten constancia tamén da presencia de refuxiados antifranquistas. Algúns deles optan por vestir elegantemente porque lles permite alixeirar certa presión das forzas represivas, aínda que prefiren ir armados por se se ven na obriga de defenderse. Na branda de Seara, doutro lado da Pena de Anamán, hai varios refuxiados espanhois, entre eles Manuel Fernández González “O Curto”, acollido na casa da súa amante. Sospeitando da presión das forzas represivas, pernocta nunhas fragas próximas. Algúns habitantes destas serras son reincidentes en agachar refuxiados españois na serra, polo que se ven sometidos frecuentemente a rexistros nas súas vivendas. Nesa mesma branda está agachada unha familia enteira. Como todos, esperan documentación para internarse ó centro do país, pero resúltalles complexo porque Eudosia Lorenzo Diz, de vintecinco anos, quen antes do golpe militar era mestra en San Ginés no concello limítrofe de Lobeira, ten un fillo. Para non levantar sospeitas viste o traxe típico de castrexa.

Ademais, móvese cos seus pais: Agustín Lorenzo, un home de cincuenta anos, que sofre as inclemencias dunha hernia, e Basilisa Diz, cinco anos máis nova e que ten un sinal característico na faciana. Outras testemuñas, conseguidas pola policía tras interrogar

os veciños, sitúaos na inverneira de Entalada ou na branda de Rodeiro; outras din que están nos lugares fixos dos Ribeiro, quizais na inverneira de Alagoa ou nas brandas dos Portos. En realidade, ó integrarse coa poboación local acompáñanos nas súas migracións anuais, e as veces, ante a abafante presión policial e dos confidentes, saltan a algunha aldea galega, como Cabanelas, onde tamén consiguen acocho.

No labor de control da fronteira, a Garda Fiscal de Melgaço e Ponte da Barca encárganse de reforzar os postos da Peneda e Ameijoeira para evitar que os refuxiados na serra da Peneda cruzen a fronteira ou escapen para o sur. Saben que se esconden en cavernas e o aumento no número obrígalles a realizar expedicións periódicas moitas delas pola noite para empregar o factor sorpresa.

Vista a temperá interrelación entre contrabandistas e refuxiados españois, a policía portuguesa preocupouse da represión violenta dos primeiros para evitar que os segundos andivesen libremente polo monte e puidesen internarse en Portugal, esixindo ós comandantes dos carabineiros e os seus subordinados que disparasen contra os individuos que intentasen atravesar a fronteira.

Algúns refuxiados acabaron coñecendo perfectamente as rutas alternativas pola fronteira, ían armados sempre con carácter defensivo e nalgún casos cometeron actos de represalia de tipo económico que lles levou a misturarse coas redes de contrabandistas, que terminaron por percatarse do valor estratéxico dun continxente moi elevado para a importancia socio-económica que adquiriu daquela o contrabando. Esas dúas redes de tránsito pola fronteira obrigou, por tanto, a extrema a vixilancia da mesma."

:::::::::: FIM :::::::::

Para ler a parte 1 deste texto clique em 

Castro Laboreiro: Refúgio para os galegos fugidos à Guerra Civil Espanhola (1936 - 1939) - PARTE 1

Texto extraído de:

A represion franquista en Galicia. Actas dos traballos presentados ao Congreso da Memoria; Narón, 4 a 7 de decembro de 2003; Asociación Cultural Memoria Histórica Democrática.